Η λειτουργική σχέση δύο εκπαιδευτικών με καθημερινή τριβή αποτελεί αποδεδειγμένα τεράστια πρόκληση. Η διεκδίκηση της αυθεντίας, του ακροατηρίου, η σύγκρουση ρόλων, οι ετερόκλητες νοοτροπίες, το κοινωνικό γόητρο και τόσα άλλα είναι ευαίσθητα ζητήματα που επηρεάζουν άμεσα τη σχέση ανάμεσα στους δύο, πολλές φορές μάλιστα υποσυνείδητα. Η τελική έκβαση των παραπάνω ζυμώσεων καθορίζει το επίπεδο σχέσης και συνεργασίας, αλλά και το γενικό κλίμα της τάξης.
Ποια είναι η συνταγή όμως μιας πετυχημένης επαγγελματικής σχέσης και τι μπορείς να κάνεις άμεσα για να τη βελτιώσεις;
Για κάθε θέμα που έχει βαρύνουσα σημασία στη σχολική τάξη, αλλά και τη ζωή μας ως επαγγελματίες, πρέπει να έχουμε μια κατεύθυνση, να διαμορφώσουμε μέσα μας μια φιλοσοφία-οδηγό που να διέπει τις ενέργειες και τις αποφάσεις μας.
Μετά από πολλά χρόνια συνύπαρξης με άλλους εκπαιδευτικούς, κυρίως μέσα από το ρόλο της παράλληλης στήριξης, αλλά και μέσω πρακτικών ασκήσεων ή διεπιστημονικής συνεργασίας, κατανόησα αρκετά γρήγορα πως αν και εφόσον θες να επιδιώξεις το καλύτερο για τους μαθητές σου πρέπει να συνεργαστείς! Όχι τυπικά, αλλά ουσιαστικά!
Έτσι, ενώ ξεκίνησα διαθέτοντας αρκετό θράσος προς υπεράσπιση του συμφέροντος των μαθητών μου, εφαρμόζω πλέον μια πιο ήπια στρατηγική τύπου Win-win. Και αυτό γιατί κατέληξα συνειδητά στο γεγονός πως προηγείται η ειρηνική συνύπαρξη και η δημιουργία αληθινής σχέσης σεβασμού και εκτίμησης με τον έτερο εκπαιδευτικό και έπεται η μαθησιακή πρόοδος και θα σου εξηγήσω το γιατί.
Αρχικά σκέψου πως δυστυχώς ή ευτυχώς σε κάθε αρχή που κάνεις είσαι ένας άγνωστος για τον νέο σου συνάδελφο, αλλά και εσύ για αυτόν. Δεν ξέρει ποιος είσαι, ποια είναι η εμπειρία σου ή η εκπαιδευτική σου φιλοσοφία. Δεύτερον, όπως κάθε άνθρωπος έχει διαμορφωμένα κάποια στερεότυπα και αυτά είναι πολύ συγκεκριμένα ιδιαίτερα για το ρόλο σου, αλλά και το υπόβαθρο των δυσκολιών του μαθητή. Έπειτα για να κατανοήσει τις ενέργειες σου θα πρέπει να διαθέτει, όχι γνώσεις – γιατί πολλοί πλέον διαθέτουν μεταπτυχιακά και εξειδικεύσεις στην ειδική αγωγή – αλλά διαμορφωμένο τρόπο σκέψης, κάτι αρκετά δύσκολο για έναν άνθρωπο με άλλο υπόβαθρο που έχει εμποτιστεί με παλαιότερα πρότυπα εκπαίδευσης. Πολύ περισσότερο μάλιστα για κάποιον που η διδασκαλία του απευθύνεται στον άριστο και η επαγγελματική του αυτοεκτίμηση πηγάζει από αυτόν.
Από την πλευρά του δασκάλου της τάξης είσαι ένα ξένος που παρεμβάλλεται και διεκδικεί ένα κομμάτι της τάξης του, της διδασκαλίας του, του χρόνου του, ένας άνθρωπος που δυσκολεύει σε πολλές περιπτώσεις την καθημερινότητα του, στερώντας του τον απόλυτο έλεγχο που πάντα είχε, κάνοντας τον κοινωνό περισσότερων ευθυνών και αποφάσεων και όλα αυτά πριν καν πατήσεις το πόδι σου στην τάξη και πριν διαμορφώσετε ένα μοντέλο συνεργασίας. Δεν κατανοεί πολλές από τις ενέργειες σου που τις θεωρεί αλλόκοτες ή παράξενες, γιατί διαφέρουν από την μεμαθημένη «τυποποιημένη» εκπαίδευση. Νιώθει πως χωρίζοντας τον μαθητή από την τάξη ή το πρόγραμμα σπουδών, χάνει τον έλεγχο του, ανησυχεί για το αν μπορεί να υπάρξει μαθησιακή πρόοδος έξω από το σχολικό βιβλίο και από τις ρουτίνες της τάξης. Φοβάται πως κακομαθαίνεις και πως υπονομεύεις την δικαιοσύνη στην τάξη δίνοντας ιδιαίτερα προνόμια σε κάποιους μαθητές.
Εφόσον όμως, δεν υπάρχει διαμορφωμένο νομικό πλαίσιο που να διέπει τους ρόλους σας, αρκετά πράγματα που επηρεάζουν άμεσα, εσένα και τον μαθητή σου είναι στο χέρι του εκπαιδευτικού της γενικής τάξης και της καλής του θέλησης. Το χωροταξικό (θρανία, ομάδες, σύσταση ομάδας και ρόλου των μαθητών), το μοντέλο της συνεργασίας σας (συνεκπαίδευση, εναλλαγή ρόλων, διδασκαλία ομάδας, επίβλεψη και οργάνωση ομάδων μαθησιακών σταθμών κτλ.), το θέμα της ύλης, η εξέταση του μαθητή, οι βαθμοί, το πρόγραμμα συμπεριφοράς που και αυτός πρέπει να υποστηρίξει, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.
Αν ποσοτικοποίησω όλους αυτούς τους παράγοντες, θα καταγράψω πάνω από 30 μεταβλητές. Κάθε μία εκ των οποίων είναι πηγή άγχους και στρες, όταν αποτελούν αντικείμενο σκληρής διαπραγμάτευσης και επηρεάζουν τη μαθησιακή πρόοδο του μαθητή σου.
Η εμπιστοσύνη είναι το κλειδί που ανοίγει όλες αυτές τις πόρτες, μας κάνει συνομιλητές και όχι διαπραγματευτές ή ανταγωνιστές.
Πως κερδίζεται όμως η πολυπόθητη εμπιστοσύνη που πολλές φορές δεν είναι εδραιωμένη ούτε στις σημαντικές προσωπικές μας σχέσεις;
Η απάντηση βρίσκεται αρχικά στην αναζήτηση αυθεντικού συναισθήματος και έπειτα ανοίγματος προς τον άλλον, χωρίς να θέλεις να επιβεβαιώσεις το αίσθημα του προσωπικού του μεγαλείου, αλλά και χωρίς να φοβάσαι να εκτεθείς και να εκθέσεις τις αδυναμίες σου, να παραιτηθείς από το προσωπείο του αλάνθαστου επαγγελματία και τις «δάφνες» των προηγούμενων ετών. Πρέπει μάλλον να εγκαταλείψεις τον εγωισμό του δικού σου «τρόπου» που είναι πετυχημένος και αποδίδει. Να ανοίξεις στο ενδεχόμενο του να μην ξέρεις ακόμα και αν ξέρεις πολύ καλά, να ακούσεις, να αφουγκραστείς, να ενσκήψεις στη διαμόρφωση του, τον χαρακτήρα του, να σταθείς ταπεινά στις αδυναμίες του, να χαμηλώσεις τον εαυτό σου μπροστά του, όχι από μεγαλοψυχία, αλλά από διάθεση να αποκτήσεις σχέση μαζί του, έτσι ώστε να ανοίξει χώρος μέσα σου για γνωριμία, δημιουργία σχέσης και συνεργασία.
Θα μου πεις τώρα πως τα πάντα μέχρι εδώ αφορούν τους δύο εκπαιδευτικούς και τους μαθητές με δυσκολίες.
Τι έχουν να κερδίσουν οι υπόλοιποι μαθητές από αυτή την σχέση;
Γιατί ο δάσκαλος της τάξης να πιεστεί για μία ισορροπημένη σχέση συνεργασίας;
Υποθέτουμε λοιπόν πως η σχέση εμπιστοσύνης έχει εδραιωθεί και το συναισθηματικό κλίμα στην τάξη είναι εξαιρετικό. Ας ρίξουμε μία πρόχειρη κλεφτή ματιά σε μία τάξη με πετυχημένη συνεκπαίδευση και το πως αυτό επηρεάζει τις ζωές των μαθητών σύμφωνα με τον Γιώργο δάσκαλο της γενικής αγωγής.
«Η εναλλαγή ρόλων βοήθησε τους μαθητές μου να προσέχουν περισσότερο και να διατηρούν το ενδιαφέρον τους. Ο όγκος προετοιμασίας μου για την επόμενη μέρα έχει μειωθεί δραματικά, αφήνοντας μου περιθώριο για την εισαγωγή νέων στοιχείων ποιοτικότερης διδασκαλίας, δοκιμών και περισσότερης διάθεσης. Με τον εκπαιδευτικό της παράλληλης έχουμε διαφοροποιήσει τελείως το ρόλο μας και έτσι ο λεπτός πάγος της ισορροπίας ανάμεσα στην εγγύτητα και την απόσταση από τους μαθητές έχει χωριστεί εξ ολοκλήρου σε δύο ακέραια κομμάτια, εξυπηρετώντας τις ανάγκες τους καλύτερα. Ταυτόχρονα στην τάξη γίνεται ομαδική, εξατομικευμένη ή ατομική εργασία και αξιολόγηση, ανάλογα με τις ανάγκες μας, χωρίς να διαταράσσεται η ομαλή ροή της διδασκαλίας. Το πιο σημαντικό για μένα είναι όμως, τα ερεθίσματα που οι μαθητές μου λαμβάνουν, αφού διδάσκονται από δύο διαφορετικούς δασκάλους, με διαφορετική εστίαση και οπτική και πως μέσα από αυτά διαμορφώνουν μία πιο διευρυμένη αντίληψη για την μάθηση και την ζωή».
Γιώργος, Δάσκαλος
Μπορεί όλα τα παραπάνω να σου ακούγονται πολύ ρομαντικά, ασαφή ή ακατόρθωτα αλλά σε διαβεβαιώ πως είναι ένας πολύ δοκιμασμένος τρόπος για να δημιουργήσουμε αρχικά μία ουσιαστική σχέση με τον οποιονδήποτε και αφετέρου να εκμεταλλευτούμε θετικά και στο έπακρο το δώρο του να έχουμε έναν επιπλέον εκπαιδευτικό στην τάξη. Ακόμη και αν δεν μπορεί να τα εφαρμόσεις όλα απαρέγκλιτα, μπορεί να δοκιμάσεις κάποια από αυτά και να προσθέτεις και άλλα στοιχεία, όσο θα χτίζεις την επαγγελματική σου πορεία.
Ελπίζω να σε βοήθησα και κάτι από όλα αυτά να έχει πραγματική αξία και στην δική σου ζωή!
