Η ρυθμική είναι μάθημα σε όλες τις μουσικές σχολές του κόσμου με ιδιαίτερη βαρύτητα, στα μάτια μας όμως συνδέεται αποκλειστικά με την μουσική.
Ο ρυθμός ενυπάρχει εγγενώς στα πάντα, διέπει όλη τη φύση. Από την ανάπτυξή μας στη μήτρα της μάνας μας, τον ρυθμό με τον οποίο θα πούμε κάτι, στον ρυθμό που θα εκδηλώσουμε τα συναισθήματά μας σε μια σχέση. Τόσες πολλές και διαφορετικές εφαρμογές του ρυθμού τις οποίες δεν αντιλαμβανόμαστε. Πόσο μαγικό είναι αυτό;
Ποια είναι όμως η ευρύτερη εφαρμογή της στις ζωές μας; Υπάρχει σύνδεση της ρυθμικής με τις διάφορες σχολικές δεξιότητες;
Θα προσπαθήσω να ρίξω λίγο φως σε αυτά τα ερωτήματα, γνωρίζοντας πως δεν είναι δυνατό να τα εξαντλήσω, αναφέροντας κάποιες σχολικές με την ευρύτερη έννοια δεξιότητες.
- Ανάγνωση
Η ανάγνωση είναι η κατεξοχήν μία δεξιότητα που απαιτεί ρυθμό. Ο καλός αναγνώστης διαθέτει ρυθμό ακόμη και αν δεν μπορεί να το αντιληφθεί. Παρατήρησε πως πολλές φορές μαθητές με δυσκολίες στον ρυθμό λένε πολύ γρήγορα κάποιες προτάσεις, αργά κάποιες άλλες, κολλάνε σε κάποιες λέξεις στιγμιαία και συνεχίζουν. Δεν αναφέρομαι σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Ένα ρυθμικός αναγνώστης, παρότι μπορεί να έχει καλύτερες δεξιότητες αποκωδικοποίησης, ακούγεται και λαμβάνεται ως πολύ καλύτερος αναγνώστης από κάποιον με ασυνεπή ρυθμό.
Από την εμπειρία μου μαθητές με ήπιες δυσκολίες, ωφελούνται πολύ από την ανάγνωση με ρυθμό, καθώς δίνει τη δυνατότητα στο μάτι να διαβάσει παρακάτω και να συντονίσει-συγχρονίσει την συνεργασία ματιού-χεριού. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως τα νέα δεδομένα εισάγονται με έναν ομοιόμορφο-ομοιογενή τρόπο στη μνήμη του μαθητή.
Μέρος του ρυθμού αποτελούν και οι παύσεις οι οποίες έχουν χρόνο. Κατά την ανάγνωση έχουμε μεγάλες παύσεις όπως την τελεία και μικρές παύσεις όπως το κόμμα. Όλα τα σημεία στίξης, όπως επίσης και η προσωδία μέσα από την οποία διοχετεύουμε συναισθήματα έχουν ρυθμική αγωγή.
Προτεινόμενη ρυθμική δραστηριότητα
Χτύπα το μολύβι σου στο θρανίο. Σε κάθε χτύπημα σου οι μαθητές πρέπει να τονίζουν τη συλλαβή ή τη λέξη. Στην αρχή μπορεί να δυσκολευτούν, γρήγορα όμως θα μπουν στο νόημα. Έχε στο νου σου πως οι παύσεις θα καταλαμβάνουν ένα ολόκληρο χτύπημα. Μπορείς να κατεβάσεις μια εφαρμογή μετρονόμου στο κινητό σου για να σε βοηθήσει σε αυτό. Δοκίμασε το!
- Δραματοποίηση
Για την δραματοποίηση, στην οποία ενυπάρχει η απαγγελία κειμένων, ο ρυθμός και οι παύσεις είναι καθοριστικές στην επικοινωνία του μηνύματος. Και αν νομίζεις ότι επαναλαμβάνομαι να σου πω πως υπερβαίνει την ανάγνωση ένα θεατρικό είναι μια ρυθμική ιεροτελεστία που χωρίς αυτόν χάνει την βαρύτητα και την αμεσότητα της. Οι κινήσεις, η είσοδος και η έξοδος από τη σκηνή, ο χρόνος μεταξύ των αποκρίσεων, ο χρόνος στον οποίο θα πέσει η μουσική ή θα κλείσει η σκηνή έχουν ένα ρυθμό. Παρατήρησε πάλι πως οι μαθητές που δεν κατανοούν τον ρυθμό δεν θα τα πηγαίνουν καλά και σε αυτές τις δραστηριότητες.
- Οργάνωση και διαχείριση χρόνου
Ο χρόνος είναι ρυθμός που έχει την υπογραφή των δευτερολέπτων. Αντιλαμβανόμενοι το ρυθμό αρχίζουμε να έχουμε μια καλή αντίληψη του χρόνου. Σχηματίζοντας ένα πολύ καλό μοντέλο του χρόνου μέσα μας, είμαστε σε θέση να τον αντιλαμβανόμαστε και να τον οργανώνουμε.
Να σου δώσω ένα παράδειγμα. Για πολλούς μαθητές που έχουν προβλήματα διαχείρισης χρόνου χρησιμοποιούμε τον οπτικοποιημένο χρόνο (κλεψύδρα, εφαρμογές κτλ.). Προς έκπληξη όλων μας όμως, θεωρώ πως πολλές φορές έχουμε διαπιστώσει πως ενώ είναι εξαιρετική ιδέα και μέσο, δεν λειτουργεί για πολλούς μαθητές.
Τους αγχώνει ή δεν έχει κανένα αποτέλεσμα, βρίσκονται να μην έχουν κάνει τίποτε μέχρι τα τελευταία λεπτά. Και φυσικά εξαιρώ τους μαθητές με διάσπαση προσοχής ή ελλιπή κίνητρα.
Θεωρώ λοιπόν πως αυτοί οι μαθητές λόγω του γεγονότος πως δεν αντιλαμβάνονται τον ρυθμό, δεν μπορούν να έχουν αντίληψη του χρόνου που έχει περάσει και να προσομοιώσουν ή να αναπαραστήσουν την ποσότητα του χρόνου που μένει στο μυαλό τους. Και όλο αυτό διότι δεν έχουν αρκετή εμπειρία ή έχουν μία εγγενή δυσκολία σε σχέση με τον ρυθμό του χρόνου.
- Μνημονικό βοήθημα
Όταν έχουμε ρυθμό σε μια επαναλαμβανόμενη εργασία τότε μπαίνουμε σε μια διαδικασία υπερσυγκέντρωσης, η οποία μας βοηθά να εκτελέσουμε καλύτερα αυτή τη διαδικασία. Τα παραδείγματα είναι πολλά και αφορούν όλες σχεδόν τις χειρονακτικές εργασίες.
- Αθλητισμός
Ο ρυθμός και οι εναλλαγές του είναι γνωστό πως είναι κλειδί στις αθλητικές δραστηριότητες. Οι παίκτες που αντιλαμβάνονται τον ρυθμό, του παιχνιδιού, των κινήσεων, της αντίπαλης ομάδας και της δικής τους και μπορούν να ανταποκριθούν στις εναλλαγές του έχουν σίγουρα καλύτερες επιδόσεις και θεωρούνται ευφυέστατοι.
- Μουσικές δραστηριότητες
Η μουσική είναι ξεκάθαρα και ρυθμός, δεν χρειάζεται να το αναλύσουμε.
Συνειδητοποιώντας την δύναμη του ρυθμού και αξιολογώντας την συμμετοχή του στις δυσκολίες των μαθητών μας μπορούμε να τους βοηθήσουμε ακόμη περισσότερο. Δεν χρειάζεται να είμαστε ειδικοί. Ήδη μέσα σε όλα τα σχολεία υπάρχουν άνθρωποι εξειδικευμένοι στο θέμα από τους οποίους πάντα μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια, αλλά και την γνώμη τους.
Ελπίζω το άρθρο μου να σε βοήθησε και να δημιούργησε νέες προεκτάσεις στο μυαλό σου, αλλά και ένα επιπλέον όπλο για την διδασκαλία σου!
